Onderricht op 1 november 2022

Bron van het onderricht:
Basil PENNINGTON, o.c.s.o., Inwendig gebed. Herontdekken van een oude christelijke manier van bidden. (Engelse titel: Centering Prayer. Renewing an Ancient Christian Prayer Form)

Onderricht op 1 november 2022

Samen en aan de begeleidende hand van Basil Pennington verkennen we verder de traditie van het contemplatieve gebed
en pikken hier en daar weer relevante citaten op uit hun geschriften, citaten die Pennington voor ons geselecteerd heeft.

Een zekere Theofanus de Kluizenaar droeg enorm bij tot de spirituele heropleving in Rusland
en gaf zeer duidelijke en concrete instructies voor het Jezusgebed. Hij stelt dat er twee wegen zijn in het contemplatieve leven:
de weg van het ascetisme en de weg van het contemplatieve gebed, het wenden van het innerlijk naar God,
waarbij God zelf iedere onzuiverheid in het innerlijke wegneemt. Het bidden noemt hij een kunst, een heel eenvoudige kunst: aanwezig zijn met een aandachtig bewustzijn bij God
zonder enig innerlijke beeld of visueel concept en wetend dat God ziet en luistert.
Het is ook belangrijk te beseffen dat God het bidden als gave schenkt.

Ook veel Russische emigranten en bannelingen droegen de traditie mee, zoals Staretz Dorofey van Konevitsa in Finland, die schreef:
“Eenzaamheid is het uitsluiten van alle vreemde gedachten gedurende het gebed, zelfs deze die goed lijken.”
En ook deze staretz legt de nadruk op het zuiver houden van onze geest van allerhande picturale beelden. Hij stelt het kort en bondig: “Aanbidding is vrij van woorden en beelden.”

Vader Kallistos van Patmos schrijft in dezelfde zin:

“Daarom moet het Jezusgebed terzelfdertijd ononderbroken en zonder beelden zijn: alleen dan kan het volledig effectief zijn taak van eenmaking vervullen.”

De in ballingschap levende prinses Ileana van Roemenië,
moeder van zeven kinderen, geeft praktische raadgevingen aan hen die denken dat ze geen tijd hebben om te bidden.
Ze herinnert daarbij aan de raadgevingen van Jezus en beveelt dus het opzoeken van een rustige plaats
en het bidden in het verborgene, alleen en in stilte aan.
‘In het verborgene’ interpreteert ze als:
niet met onze vroomheid te koop lopen.
‘Alleen bidden’ is het vermijden van alle omringende en storende invloed.
‘Stil’ is het innerlijke en niet hoorbare bidden en ook het niet nadenken bij onze woorden.
Troostend is dat de prinses voorhoudt
dat een paar minuten bidden op deze wijze al zeer heilzaam is.

In het westen verwierf aartsbisschop Anthony Bloom,
de exarch van de Russisch-Orthodoxe kerk in het westen, grote bekendheid.
Hij noteert in één van zijn werken
een voorval uit het leven van Jean Marie Vianney, de pastoor van Ars,
die een oude boer uren stil zag zitten in de kerk en hem vroeg wat hij deed. De man antwoordde: “Ik kijk naar Hem,
Hij kijkt naar mij en beiden zijn we gelukkig.”
Dat geluk, zegt Anthony Bloom, kunnen we alleen bereiken
als we verstillen: leren de lippen stil houden, leren de geest stil te zijn, leren de emoties te laten zwijgen, leren het lichaam stil te houden.
Dan moeten we leren luisteren naar de stilte
en beseffen dat deze woorden van het Boek van de Openbaring waar zijn:
“Ik sta aan de deur en klop.”

De westerse spirituele vader en jezuïet George Maloney schrijft dat we in het inwendig gebed een afdalende beweging maken
en daarmee een dieper en ruimer bewust worden in ons laten groeien.
Dit doen we vanuit een levend verlangen
om ons helemaal aan Christus over te geven in een liefdevol leven. Daarom moeten we al het andere uit onze aandacht weren.

Basil Pennington citeert ook de theoloog Hans Urs von Balthasar:

“Contemplatie is een innerlijke blik in de diepten van de ziel en, precies daarom, achter de ziel naar God.”

Vervolgens citeert Basil Pennington elementen
van één van de laatste onderrichtingen van Thomas Merton,
waarin deze duidelijk maakt dat bidden de weg van het gebed opent als je daarin een andere dimensie in het leven ontdekt.
Het is niet de weg en de dimensie van vooruitgang
maar deze van het ontdekken waar je al bent en wat je al hebt. Je begint te bidden als je ontdekt dat je al aan het bidden bent en dat je alleen moet verdiepen waar je mee bezig bent.
We bidden al, de geest bidt namelijk in ons, maar we moeten dit alleen weten en ervaren. Daarvoor dienen we tijd te nemen.
En dan kunnen we beseffen dat we misschien niet echt willen bidden. Niet alleen omdat we het bidden geen tijd willen geven,
maar ook omdat we vrezen dat het bidden zich tussen ons en God plaatst. Laten we dan ophouden met gebeden te zeggen.
Laat Jezus bidden in jou.

In dezelfde lijn spreekt vader Ed Hays in zijn boek
De man die het gebed van de Heer was. Daarin maakt hij duidelijk dat leren bidden niet het aanleren van nieuwe woorden is,
niet het leren uitspreken van de mantra, niet het aanleren van een methode. Het is ontdekken dat je zelf gebed bent.
We zijn immers in eenheid met Christus Gods gebed, Gods heilig woord in en tot de wereld.