Tekst en onderricht 17 januari 2023

Bron van het onderricht:
Basil PENNINGTON, o.c.s.o., Inwendig gebed. Herontdekken van een oude christelijke manier van bidden. (Engelse titel: Centering Prayer. Renewing an Ancient Christian Prayer Form)

Onderricht op 17 januari 2023

Het vermogen tot denken en nadenken heeft de mens de mogelijkheid gegeven
zich een wereld te creëren en de natuur te beheren. Wetenschappelijk, economisch, politiek, sociaal en cultureel denken wordt dan ook zeer gewaardeerd en ‘denkers’ staan in groot aanzien. Ook theologische en spirituele denkers genieten waardering.
En in vele vormen van gebed
nemen het denken en de verbeelding een voorname plaats in. Dit is niet het geval in meditatie.
Is er hier weliswaar geen sprake van ontkennen of onderdrukken van het denken,
maar wel van loslaten van denken, gedachten en verbeelding. Pennington somt vijf soorten gedachten op.
Vooreerst zijn er de simpele en eenvoudige gedachten
die de constante gedachtestroom in ons bewustzijn voeden en vullen.

We kunnen deze relatief gemakkelijk loslaten
als we geleid door het gebedswoord of de mantra afdalen naar een dieper en stiller bewustzijnsniveau.
Maar onder hen bevinden zich ook gedachten die onze aandacht trekken of ‘vangen’, opdringerig onze aandacht opeisen
en ons uit de diepte weer naar de oppervlakte brengen. Deze tweede soort gedachten zijn de ‘vangende gedachten’.
Bij deze dienen we herinnerd te worden aan een belangrijke regel: wanneer tijdens ons gebed onze aandacht gericht wordt op wat dan ook, dan keren we in alle rust door onze mantra of gebedswoord terug
naar de Aanwezige.
We hoeven ons over deze verstrooidheden geen zorgen te maken, anders blijven we er mee bezig.

Een derde soort gedachten zijn deze van wie Pennington ‘de monitor’ noemt.
Het zijn de meest verstorende en hardnekkigste gedachten.
De monitor zegt me, doet me dus denken aan het feit dat ik mediteer.
Hij zorgt ervoor dat ik steeds een oog gericht houd op mezelf en ook dat ik mezelf evalueer.
Daardoor ben ik niet met mijn volle aandacht bij de Aanwezige! Deze monitor is een uiting van de cultuur waarin we leven:
een op resultaat gerichte, een op productiviteit gerichte en dus een evaluerende en controlerende gezindheid.
Zelfs ontspanning wordt gezien als toegelaten en noodzakelijk voor de presterende en productieve mens, ja, zelfs meditatie,
als opbouwen van een geest die beter presteert met meer aandacht.
De monitor is dus een geïnterioriseerde vorm van de normen en eisen van de wereld
die in mij een aspect uitmaken van het valse ik, het wereld ik. Dat ‘ik’ voert een geweldige strijd om te overleven!
En één van de tactieken van dat ik is een vierde soort gedachten: de briljante ideeën,
zoals een oplossing voor een probleem die zich presenteert,
zoals een schitterend inzicht dat bijna als een openbaring gezien wordt, als een soort Godsgeschenk, zeker de moeite waard om er bij stil te staan. Maar ook deze briljante ideeën hoeven we los te laten.
We herinneren ons wat Keating zegt:
tijdens de meditatie spreekt God niet, want Hij respecteert de stilte ervan.
Tenslotte zijn er de stresserende gedachten,
diegene die hun oorzaak vinden in relationele problemen
of in situaties die ons in een stresserende relatie met medemensen brengen. Zonder medemensen zou trouwens geen enkele situatie stresserend zijn, behalve misschien deze van acuut doodsgevaar.
Hier verschijnt er een parallel tussen slaap en meditatie.
Slapen is een andere bewustzijnstoestand
die we eigenlijk niet kunnen creëren, maar die ons als het ware overkomt, als we zorgen voor de geschikte omstandigheden.
Bij dit zorgen overheerst de noodzaak van ‘loslaten’.
Ook allerhande pogingen om in slaap te geraken.
Het trouw en met aandacht herhalen van het gebedswoord
dienen we dus als het zorg dragen voor de omstandigheden te beschouwen, deze waardoor we in een dieper bewustzijn komen,
dat van louter aanwezig zijn bij de Aanwezige.

We creëren deze toestand niet zelf.
Iedere poging daartoe houdt ons denken wakker en het wordt een stresserend denken.
Wie slaapt droomt, ook al herinneren we ons bij het ontwaken niets daarvan. Dromen spelen een zeer belangrijke rol in ons innerlijk huishouden.
Ze vormen een uitlaatklep, een expressie voor wat ons beroerd.
Maar opgebouwde innerlijke spanning kan zich ook uiten in gedachten die tijdens onze meditatie ons verstoren.
We dienen ze echter niet als storend te zien,
maar als bevrijdend, ‘ontspannend’
en ze hebben ook de therapeutische functie van een droom op voorwaarde dat we ze toelaten en leren loslaten.
Tegen gedachten hoeven we niet te vechten!
Geen enkele gedachte is ‘slecht’.
Gedachten komen. We laten ze komen, maar ook gaan.
Het vrome ik dat het gevecht wil aangaan is eigenlijk een gezant van de monitor!
Gedachten, gedachten, gedachten:
laat ze komen en laat ze gaan, laat ze los.

https://www.youtube.com/watch?v=yvHuNTkk0ig&ab_channel=VOCES8Found ation