Tekst en onderricht 6 februari

LEVENSKRACHT PUTTEN IN BIJBELSE WIJSHEID
Vooraf:

Er zijn heel wat filmscenes te bekijken op het YouTube-kanaal waarin het thema ‘vergeving’ aan bod komt.
Dus: het is een thema dat in heel wat films aan bod komt. Soms wat melig, soms zo onmenselijk reëel.
Ik schrijf ‘onmenselijk’ als synoniem voor ‘onmogelijk’: boven de mogelijkheden van een mens uitstijgend.
Zo in de film “The Forgiven”, gebaseerd op waargebeurde feiten. Op het einde van de film schenkt een moeder, Mrs. Morobe,
op een zitting van de Zuid-Afrikaanse Waarheid- en Verzoeningscommissie vergeving aan een oud-politie officier, Hansi Coetzee,
die samen met twee andere politiemensen tijdens het apartheidsregime, de dochter van Mrs. Morobe heeft gedood, samen met haar vriend.
Toen ze de twee hadden doodgeschoten hebben ze de lijken verbrand en terwijl dat gebeurde enkele tientallen meters verder
onder hen een gezellige ‘braai’ (BBQ) gehouden. (Zo’n feit heeft zich voorgedaan.
Toen aartsbisschop Desmond Tutu, de voorzitter van de commissie, dit relaas tijdens een getuigenis diende te aanhoren,

werd het hem te veel en diende de zitting stilgezet te worden.)
Het geval komt in de film aan het licht
door de tapes van een andere van de drie politiemensen, Piet Blomfeld, die lid was van de Afrikaner Weerstandbeweging,
voor soortgelijke feiten was aangeklaagd
en opgesloten is in de beruchte Pollsmoor Maximum Security Prison in Kaapstad. De derde van het drietal is daar cipier.

Uit angst dat Blomfeld alles zou verklappen aan Desmond Tutu zorgt hij ervoor dat andere bewakers Blomfeld doodknuppelen.
Maar die had op de tapes zijn bekentenis al afgelegd en deze tapes de gevangenis uit gesmokkeld.
Blomfield bleek in zijn kinderjaren bevriend te zijn geweest met een zwart meisje.
Zijn vader vond dat niet kunnen, brak de arm van de kleine Piet en doodde het meisje en haar familie.
De familie Blomfeld verhuisde dan naar Zimbabwe.
Terwijl Piet op internaat was, werd ook zijn familie uitgemoord. De film kreeg niet overal lovende kritieken.
Op YouTube vond ik geen passend fragment van de film. Maar wat ik vond is misschien ook wel OK.
Het onmogelijke van het vergevingsproces
wordt er weergegeven door het feit dat het niet kan gezegd worden, noch de vergeving, noch hetgeen vergeven moet worden..
Niet alle kwaad geschiedt uit onwetendheid!!

Een zoon bezoekt zijn veroordeelde vader in de gevangenis…:
- JE VERWAARLOOSDE ME –
- JE VERWIERP ME –
- DAN VERACHTTE JE ME –
- JE GEBRUIKTE MIJN LIEFDE –
- JE NAM MIJN VERMOGEN OM TE VERTROUWEN WEG –
- JE VERMOORDDE MAMA –
- JE NAM ALLES VAN ME WEG –
- VADER, IK VERGEEF JE –
“Wanneer ons groot onrecht wordt aangedaan, zullen we er nooit van herstellen, tot we vergeven. Vergeven verandert het verleden niet,
maar maakt de toekomst open.”
Mary Karen Read
(Mary’s laatste opschrift in haar dagboek
vooraleer ze gedood werd in de Virginia Tech Shooting.)

De schietpartij op Virginia Tech was een bloedbad op de Virginia Polytechnic Institute and State University in de Amerikaanse stad Blacksburg, dat plaatsvond op 16 april 2007. Bij de schietpartij vielen in 9 minuten 33 doden, onder wie de schutter. Het is de dodelijkste schietpartij ooit (anno 2020) in een onderwijsinstelling in de Verenigde Staten, en tot 2016 was het de dodelijkste schietpartij ooit in de geschiedenis van het land. De dader, de 23-jarige Zuid-Koreaan Cho Seung-Hu, pleegde zelfmoord toen de politie aankwam.
Mary Karen Read was een veelbelovende studente aan het instituut en van Zuid- Koreaanse afkomst.

https://www.youtube.com/watch?v=1VUCK2MZty4&ab_channel=Royston

Gebed:

Geef ons Uw Woord, Heer,
en maak ons voor Uw Woord open en aandachtig.
Uw Woord waarin Gij U openbaart en wij ons ware wezen herkennen.
Uw Woord dat ons verruimt en verrijkt, ons inspireert tot het hoogste,
het meest menselijke, het goddelijke.
Uw Woord dat ons leidt
om scheppend en verrijkend in het leven te staan, liefdevol, vredevol en vreugdevol.
Uw Woord dat ons oproept om Uw Zoon te volgen
en deel te nemen aan het Koninkrijk. Geef dat wij er nooit verstoken van zijn. Amen.


Bijbellezing uit het boek Wijsheid van Jezus Sirach:

27, 30Ook wrok en gramschap zijn iets afschuwelijks: alleen een zondaar blijft ermee lopen.
28, 1Wie wraak neemt, zal de wraak van de Heer voelen: Hij zag zijn zonden nooit uit het oog verliezen.
2 Vergeef uw naaste zijn onrecht:
dan worden, wanneer gij erom bidt, uw eigen zonden kwijtgescholden.
3 Kan een mens, die tegenover een medemens in zijn gramschap volhardt, bij de Heer zijn heil komen zoeken?
4 Kan hij, die onverbiddelijk is voor zijn evenmens, om vergeving bidden voor zijn eigen zonden?
5 Als iemand, die zelf maar een mens is, in zijn wrok volhardt, wie zal dan verzoening bewerken voor zijn zonden?
6 Denk aan het einde en houd op met haten,
denk aan de ondergang en de dood en houd u aan de geboden.
7 Denk aan de geboden en wrok niet tegen uw naaste, denk aan het verbond met de Allerhoogste
en zie door de vingers wat maar onwetendheid is.

Duiding

In de verkondiging van Jezus is vergeving een erg benadrukt thema. Maar het was, zoals de lezing van de tekst van Jezus Sirach laat horen, geen nieuw thema voor zijn leerlingen en zijn toehoorders.
De verkondiging van vergeving is bij Jezus
enerzijds een ‘aankondiging’: de zonden zijn vergeven.
Het is vooral in zijn houding ten opzichte van individuele zondaars dat Jezus ook die aankondiging doet.
Duidelijk en direct klinkt ze in zijn woord tot de lamme, die door vier vrienden voor zijn voeten wordt neergelegd: Mc 2, 5 Toen Jezus hun geloof zag, zei Hij tot de lamme: “Mijn zoon, uw zonden zijn u vergeven.”
Het is een boodschap die ons meedeelt dat Gods liefde en genade er zijn, dat God een God van leven is, dat zijn liefde levenwekkend is,
scheppend en herscheppend, genezend, een einde makend aan vervreemding. Vergeving is dus een aspect van het goddelijke gebeuren van het Rijk Gods.

En in die zin zijn tot leven wekken,
genezen, scheppen en bevrijden synoniemen van vergeven.
Ze zijn allen uitingen van dezelfde goddelijke liefde en scheppingskracht die in Jezus aanwezig zijn.
Zijn woorden van vergeving zijn net zo goed ‘wonderdaden’
als zijn genezingen, duivel-uitdrijvingen, opwekkingen.
De bekering van Zacheüs is een even groot wonder
als de genezing van de lamme of de opwekking van de dode jongeling van Naïn. De verkondigen van de vergeving is bij Jezus ook een ‘oproep’
die thuishoort bij de oproep tot geloven en bekeren, tot deelname aan het Rijk Gods.
Het samen denken van, het in verband met elkaar brengen van geloof, bekering en vergeving stelt ons in staat
te zeggen wat geloven is en wat vergeven is. Laten we nog even anders stellen:
tussen geloven en vergeven is de band wezenlijk:
er is geen geloof zonder de wil tot vergeving
en er is van vergeving geen sprake zonder geloof, zonder een bewuste relatie met God die liefde is.
In het Nieuwe Testament treffen we twee werkwoorden aan voor ‘vergeven’: afièmi: ‘loslaten’, ‘laten gaan’, en charizomai: ‘genadig zijn’, ‘genade schenken’. Voor de gelovige Jood, voor Jezus Sirach en Jezus van Nazaret,
is geloven is niet zozeer een rationeel erkennen van het bestaan van God, maar het is God liefhebben met geheel onze persoon en in alles wat we doen.
Dat liefhebben van God is God in ons aanwezig laten zijn
en in en met en door ons in de wereld aanwezig laten zijn, laten ‘werken’.
De twee voornaamste uitingen van deze liefde van God en dus ook van onze liefde voor God zijn:
de zorgzame en dienstbare liefde voor medemensen en de barmhartigheid voor medemensen,
waarvan de vergeving de meest ‘extreme vorm’ is.
Ook hier mogen zorgzaamheid, barmhartigheid en liefde als synoniemen gedacht worden.
In eenheid met God beleefd, zijn liefde, barmhartigheid en zorgzaamheid onverdeeld (voor iedereen) en onvoorwaardelijk (altijd),
door Jezus mooi aangegeven als:
Mt 18, 22 niet tot zevenmaal toe, maar tot zeventigmaal zevenmaal.
In eenheid met God beleefd is vergeving
het doorgeven van, instrument zijn van goddelijke genade, charis.
Vergeven, genadig zijn, is het schenken van Gods genade: charizomai.
Daarom is vergeven werkelijk een ‘religieus’ gegeven
en kan het alleen in relatie met een transcendentie beleefd worden hetgeen in de Joodse geloofstraditie uitgedrukt wordt met het ‘dogma’ dat God alleen zonden kan vergeven.
Na Jezus’ woord tot de lamme:
Mc 2, 6 Er zaten enkele schriftgeleerden bij en dezen zeiden bij zichzelf:
7 “Wat zegt die man daar? Hij spreekt godslasterlijk! Wie anders kan er zonden vergeven dan God alleen? Jezus ontkent dat niet!
Maar wat Jezus bij de genezing van de lamme duidelijk maakt is dat God zijn vergeving niet afhankelijk maakt van ‘zondeoffers’ maar van mensen die zijn liefde en vergeving doorgeven.
Zoals Prometheus het vuur van de Olympusberg als ‘mogelijkheid’
in de handen van de mensen bracht,
zo brengt Jezus de mogelijkheid tot goddelijke liefde en vergeving naar de mensen, geeft Hij Gods liefde en vergeving in de handen van de mensen als ‘mogelijkheid’. Voor de gelovige is dat echter geen keuze-mogelijkheid,

want dat vergeven hoort wezenlijk bij het gelovig zijn.
Daarom kunnen we nu het merkwaardige woord van de verrezen Heer aan zijn leerlingen begrijpen:
Jo 20, 22 Na deze woorden blies Hij over hen en zei: “Ontvang de heilige Geest.
23 Aan wie ge de zonden vergeeft, zijn ze vergeven, en aan wie ge ze niet vergeeft, zijn ze niet vergeven.”
Het is de gave van de Geest van God, zijn kracht tot liefde,
zijn genezende, bevrijdende, helende, scheppende en herscheppende kracht, die ons in staat stelt een nieuw leven te leiden, nieuwe mensen te worden, goddelijke mensen te worden en dus … te vergeven.
We hebben een goddelijke ‘volmacht’ gekregen om te doen wat Hij alleen kan doen.
En vergeven is werkelijk de meest goddelijke vorm van liefhebben. Hoe erger het kwaad, hoe goddelijker het vergeven.
Waar mensen vergeven is God aan het werk, ‘gebeurt God’. Vergeving is dan ook meer dan zijn ‘civiele’ verwanten: verdraagzaamheid en tolerantie.
Want verdraagzaamheid en tolerantie impliceren geen zorg.
Ik kan de ander verdragen, diegene die mij misdaan heeft tolereren, in leven laten en dus afzien van wraak,
maar voor de rest mij van de ander niet aantrekken.
“Hij/zij laat mij nu gerust en ik hem/haar.” Dat is geen vergeving.
Tot een ander zeggen: “Ik vergeef je.” is meer dan de ander ‘gerust laten’.
Je moet dat dan wel gemeend zeggen,
zoals je ook gemeend tot een ander moet zeggen “Ik hou van je.” Anders zeg je dat niet!
Bovendien heeft vergeving, niet als liefde, iets te maken met je eigen geluk,
hetgeen niet hetzelfde is als met je eigen ‘rust’ of ‘gemoedsrust’. Vergeving geeft je als slachtoffer van kwaad zelf opnieuw leven.
Vergeving is immers een bevrijding uit de
duisternis en de doem van de onuitwisbaarheid en onomkeerbaarheid van het verleden waarin het kwaad is geschiedt en waarin je als slachtoffer ook vastzit.
Die bevrijding is niet gelegen in een tenietdoend vergeten, hetgeen onmogelijk is.
Het is een herdenken en herinneren
waarbij echter de blik niet alleen op het verleden gericht blijft maar zich hoopvol en vertrouwvol richt op de toekomst.
Vergeving gaat samen met “belofte”.
Zoals Abraham kinderloos was maar ‘geloofde’ in de belofte dat zijn nakomelingen talrijker zouden zijn dan de zandkorrels. Vergeven is tot de naaste zeggen:
ik geloof in Gods belofte dat jij als mens kunt en zult leven, dat ook voor jou heil beloofd is.
Vergeven is niet mogelijk zonder transcendente bron van liefde en zonder transcenderen van het verleden en heden.
Als men deze toekomst niet voor anderen gelovig openhoudt kan men dat uiteraard ook niet voor zichzelf.
Je kunt jezelf niet vergeven en van God geen vergeving ontvangen als je geen vergeving kunt geven aan een ander.
God heeft zichzelf en zijn liefde aan ons gegeven. Ook in de betekenis van ‘toevertrouwd’.
Hij heeft dus nood aan onze wederliefde. Dat klinkt voor de vrome heel ergerlijk!
Wat binnen de protestantse theologie en prediking
met een afkorting ‘evangelie’ wordt genoemd, geeft op z’n best aan,

dat God ons liefheeft, beschermt, nieuw maakt, redt.
Maar dat dit slechts dan reëel ervaarbaar is als deze liefde,
zoals elke werkelijke liefde, wederzijds is, hoort men slechts zelden. Dat mensen God liefhebben, beschermen, nieuw maken en redden,
klinkt de meeste mensen in de oren als grootheidswaan of absolute dwaasheid. Maar het is juist deze dwaasheid van de liefde, waar de mystici van leven.
Vergeven hoort thuis in de dwaasheid van deze liefde.

Muziek om even te verwijlen…

https://www.youtube.com/watch?v=YszmEsvI6h8&ab_channel=ilkay

Erbarme Dich, Mein Gott,
Um meiner Zähren willen Schaue hier, Herz und Auge weint vor Dir Bitterlich.

Ontferm U, Heer, Mijn God, Omwille van mijn tranen.
Zie toch, Hart en ogen wenen bitter om U.

(J.S. Bach, Matteüspassie)

BIDDEND VERWIJLEN

Drempelgebed

Eeuwige God,
Wij die U nooit hebben gezien, zie ons hier staan.
Wij die van U hebben gehoord, hoor Gij ons aan.
Uw naam is dat Gij mensen helpt, wees onze hulp.
En dat Gij alles hebt gemaakt, maak alles nieuw.
En dat Gij ons bij name kent, Leer ons U kennen
Die bron van leven wordt genoemd, doe ons weer leven.
Die hebt gezegd: ‘Ik zal er zijn’,
wees hier aanwezig.

Psalm 51

Antifoon: God, herschep mijn hart, maak het zuiver, geef mijn geest, diep in mij, nieuw bestand.

Wees mij, God, in uw goedheid genadig, neem in uw oneindig erbarmen
mijn overtredingen weg.

Zuiver mij geheel van mijn zonde, reinig mij van wat ik misdeed.

Want ik ben mij bewust dat ik schuld heb: steeds ziet wat ik begaan heb mij aan;

tegen U, U alleen was mijn zonde, Gij doorziet het kwaad dat ik deed.

Hoe Gij vonnist: Gij zijt rechtvaardig, onaantastbaar in uw gericht.

Zie, als zondig mens ben ik geboren, in die schuld bij mijn moeder verwekt;

waarheid eist Gij - zie! - tot op de bodem, geeft mij inzicht waar ik mij verberg.

Raak met hysop mij aan: ik zal rein zijn, maak mij smetteloos: witter dan sneeuw,

spreek mij weer van de volheid der vreugde –
en mijn kracht die Gij brak springt omhoog.

Wend uw aangezicht af van mijn zonden, al wat ik beging delg het uit;

God, herschep mijn hart, maak het zuiver, geef mijn geest, diep in mij, nieuw bestand;

verban mij niet: ver van uw aanschijn, noch onttrek mij uw heilige geest.

Hergeef mij het geluk om uw heil,
laat bereide gezindheid mijn kracht zijn:

want dan wijs ik verdoolden uw wegen, schuldigen vinden de weg tot U terug.

Bloedbevlekt ben ik - God, neem het van mij! dat ik jubelend uw vrijspraak mag melden:

Heer, leg Gij mij het woord op de lippen en mijn mond verkondigt uw lof.

Ik weet: offers zult Gij niet verkiezen, bracht ik brandoffers - Gij wees ze af;

mijn offer aan God: mijn berouw, en berouwvol en nederig hart
zult Gij, God, niet als te gering zien.

Verleen Sion, behaagt het U, voorspoed; bouw Jeruzalems muren weer op.

Dan zult Gij genadig aanvaarden offers U gebracht naar den eis, offerdieren verteerd door het vuur,

en leidt men, om brandoffer te zijn, jonge stieren tot uw altaren.

Eer zij de heerlijkheid Gods:

Vader, Zoon en heilige Geest.

Zo was het in den beginne,
zo zij het thans en voor immer
tot in de eeuwen der eeuwen. Amen.

Antifoon: God, herschep mijn hart, maak het zuiver, geef mijn geest, diep in mij, nieuw bestand.

Lezing uit Bénédicte LEMMELIJN, Mindful geluk vanuit eeuwenoude Bijbelse Wijsheid.


Elk mens kwetst andere mensen, met of zonder opzet,
met of zonder voorbedachte rade, vroeg of laat, lichtjes of heel erg. Ieder die gekwetst wordt, moet daarna opnieuw met zijn leven verder,
zelfs al leek het even of zelfs voor een hele wijle stil te staan of onder te gaan.
Maar ook ieder die gekwetst heeft, wordt langzaam maar zeker bewust van wat er al dan niet met opzet gebeurd is,
krijgt spijt van wat de ander aangedaan werd, kan het gedane niet meer keren
en moet desondanks toch ook verder met zijn leven.
Zowel voor de een als voor de ander
is ‘vergeving’ inderdaad een fundamentele existentiële werkelijkheid die, als ze diep gemeend en bewust voltrokken wordt,
inderdaad de enige poort naar toekomst is, de enige mogelijke weg tot leven.
Vergeving is echter geen ‘makkelijk’ pleistertje,
geen snel en handig woordje ‘sorry’.
Vergeving impliceert iets heel moeilijk:
deemoedig erkenning van wat er gebeurd is. Zonder erkenning van de gebrokenheid,
aan de actieve én aan de passieve kant, is er geen vergeving mogelijk.

Stilte

Onze Vader

Afsluitend gebed:

God, die al ons doen en denken te boven gaat, wijsheid was het dat U nabij was
toen Gij het licht riep
en toen de mens geschapen werd.
Wijs ons wegen om te gaan
waar uw liefde ons tot onderdak is. Leidt ons naar de mens Jezus,
die uw gelaat aan ons onthult. Laat ons putten uit Uw wijsheid,
troost ons met stralen van wijsheid uit Uw hemel. Dat wij het goede doen op deze aarde,
dat wij mensen goed doen. Amen.

En verder dit werkjaar:

9 maart 2021:
VRIENDSCHAP ALS KOSTBAAR GESCHENK
“Wie de Heer vreest houdt zijn vriendschap ongekreukt.”

(Jezus Sirach 6, 17)

13 april 2021:
LOSLATEN VAN ANGST EN LEREN VERTROUWEN
“Wee het krachteloze hart: omdat het geen vertrouwen heeft, daarom wordt het niet beschermd.” (Jezus Sirach 2, 13)

11 mei 2021:
DANKBAARHEID EN EERBIED VOOR DE SCHEPPING
“Niets is te klein of gering voor Hem.”
(Jezus Sirach 39, 20)

8 juni 2021:
GODS ZEGEN ERVAREN: JE VREUGDEVOL GEBORGEN WETEN
“Hij verhoogt hun levenskracht en verlicht hun ogen.”
(Jezus Sirach 34, 20)