Tekst en Onderricht februari 2021

Laurence FREEMAN, Goed werk. Hoe meditatie je persoonlijk en professioneel leven verandert, Halewijn, Antwerpen, 2020

Onderricht op 2 februari 2021 (vgl. o.c. blz. 79-83)

Meditatie is meer dan een techniek.

LF noemt meditatie “praktische wijsheid”, dus een wijsheid die niet dient begrepen te worden als een geheel van wijsheidspreuken, een bundeling van prachtige gedachten, zoals ik er soms wel eens in een powerpointpresentatie voorgeschoteld krijg via e-mail, diepzinnige uitspraken vergezeld van heerlijke natuurzichten. Meditatie heeft meer te maken met wijsheid als levenswijze en met een zoektocht naar wijsheid, waarbij we leren onze aandacht te richten en te bestendigen en stil te zijn. We leren daardoor wat waar is en waarde heeft te integreren in ons leven.

In die zin situeert wijsheid (en meditatie) zich in een eeuwenoud zoeken naar waarheid en heelheid. Waarheid in alle domeinen van het leven, ook het wetenschappelijke, economische, sociale, politieke. Wetenschap is contemplatiever dan we meestal denken en dus zeker niet tegengesteld aan contemplatie.

Die zoektocht naar wijsheid is niet stilgevallen, integendeel. Want men is zich bewust van een groot tekort aan wijsheid en als gevolg daarvan van nieuwe vormen van ontmenselijking en een crisis in de zingeving. LF noteert in dat verband:
“Kijk maar naar de domme manier waarop we met het milieu omgaan, maar ook naar de keuzes die we maken in verband met onze levensstijl, onze houding tegenover onze mentale gezondheid, onze relatie tegenover het internet en onze digitale verslaving en hoe we de voorkeur geven aan het virtuele boven het reële.”

Wijsheid is gelegen in het bewustzijn van het ‘ik’ dat bewust is van en zich opgenomen weet in een groter geheel waardoor het ‘ik’ zichzelf niet meer ziet als centrum van het geheel. Het is ook het bewustzijn van eindigheid en

begrensdheid waardoor het ‘ik’ zichzelf niet meer ziet als recht hebbend op een onbeperkte vrijheid van hebben en handelen. Het is ook het bewustzijn van het wondere van de werkelijkheid waardoor het ‘ik’ zichzelf niet meer ziet als maker of bezitter van alles. Dat bewustzijn is niet het resultaat van bekwaamheden en technieken en ook niet van een doorgedreven rationeel denken.

Het is een bewustzijn dat in de evolutie volgt op het ontstaan van het menselijk ‘zelfbewustzijn’ en vooral zowat 2500 jaar geleden in een groot spiltijdperk, waarin zowat alle grote religieuze stromingen ontstaan zijn. Men kan ook spreken van een uitbreiding van het zelfbewustzijn, gelegen in de ontdekking van ‘innerlijkheid’. Om dit even heel vereenvoudigd te schetsen: men was zich bewust van de werkelijkheid en van zijn eigen individueel bestaan, en ook van een transcendentie werkelijkheid, van een ‘god’ of ‘goden’. Maar de ontdekking van innerlijkheid is de ontdekking van de aanwezigheid van dat transcendente in ons. In christelijke geloofstaal: van de aanwezigheid van God in ons. Religie werd dan het zoeken naar verbinding met dat innerlijke en van daaruit naar een hechtere verbinding en eenheid met de werkelijkheid en de medemens. Binnen die religieuze stroming en spiritualiteit werd men bewust van de verbindende kracht van de stilte, van een verbindende ervaring in de stilte. Meditatie werd ‘geboren’ en het echte verlangen naar stilte (en meditatie) ontstaat nog steeds in mensen die op zoek zijn naar verbinding met het innerlijke (eenheid met God in ons) en een hechte verbinding met de werkelijkheid en met medemensen.

Inleidende muziek:

https://www.youtube.com/watch?v=NnG85eO_J68&ab_channel=OrthodoxChr istianChants

Citaat:

“De ervaring zelf zorgt voor de verbinding als we ervoor openstaan. Daar gaat meditatie over. En daarom kunnen we er ook allen in delen als in iets universeels. Ik ben ervan overtuigd dat dit van grote betekenis is voor onze wereld vandaag, omdat we hoe dan ook – en zeker langs verschillende wegen – de weg naar de bron van wijsheid opnieuw op het spoor moeten komen. Door de manier waarop we werken, leren, spelen en elkaar ten dienste staan, moeten we ons in verbinding stellen met wat ons met elkaar verbindt in de gemeenschappelijke grond van de mensheid. Meditatie verbindt.”