Tekt en Onderricht 6 februari 2024

Bron van het onderricht:
John MAIN - Morton KELSEY, The Other Side of Silence. Meditation for the Twenty-First Century
Onderricht op 6 februari 2024


Als we het contemplatieve leven als een leven van stilte aanduiden en als we het dan hebben over de cultuur van de stilte,
dan behoort tot dat leven en tot die cultuur
zeker de stilte als een quasi materieel en fysiek gegeven, namelijk, het ontbreken van enig geluid.
Wij weten dat dit geen natuurlijk gegeven is.
In de natuur is het nooit stil
en zelfs als er geen dier is dat enig geluid maakt is er nog altijd het suizen van de wind
en daardoor ook het ritselen van grassen en bladeren of zand in de woestijn. Er zijn wel plaatsen waar het in die zin stiller is dan op andere plaatsen.
Sarah Maitland heeft er treffend op gewezen
dat verschillende plaatsen in de natuur een verschillende stilte in zich dragen, of dienen we te zeggen, de mens ervaart er de stilte anders.
De stilte van het strand is een andere dan deze van de woestijn, en deze van het hooggebergte is anders dan deze van het bos.
De stilte van de prille morgen is anders dan deze van de valavond
en heel anders dan deze van de nacht, als de stilte ook nog benadrukt wordt door de afwezigheid van licht en een zichtbaar teken van leven.

Maar als we stellen dat we in de natuur stilte ervaren,

dan bedoelen we ongetwijfeld dat er geen storend menselijk geluid is, geen auditief teken van menselijke activiteit.
En als er daarvan ook geen visueel teken is,
dan kunnen we pas echt opgelucht ademhalen en zeggen,
of eigenlijk liefst alleen beseffen en denken: “Het is hier stil.”
Want hopelijk is er dan niemand in de buurt die meent dit luidop te moeten bevestigen
en die dan bovendien nog eens nadrukkelijk uitnodigt om naar de stilte te luisteren.
Als we een contemplatief en meditatief leven als een stil leven aanduiden, dan bedoelen we ook vooral afwezigheid van menselijke geluiden, afwezigheid van menselijke bezigheid, vooral van storende bezigheid.
En de mens stoort en verstoort nogal
niet alleen het natuurlijke milieu, maar ook zijn eigen innerlijk, zijn diepste innerlijke ruimte waar het ook stil is.
Dat verstoren dreigt in veel gevallen zelfs een vernietigen te zijn. We weten het.
De mens pleegt niet alleen voortdurend een aanslag op de natuur, maar ook op zijn eigen innerlijk evenwicht, zijn eigen vrede.
We hebben het al zo vaak gezegd en herhalen het:
als we het hebben over een cultuur van stilte
dan hebben we het over een levenswijze gekenmerkt door verstillen, ophouden met overbodig en onnodig handelen, spreken,
maar ook met overbodig, onwaar en ondoelmatig denken.
John Main wijst opbelangrijke oorzaken van dat handelen, spreken en denken: de drang om ons te rechtvaardigen, te verontschuldigen,
de behoefte om indruk te maken op de anderen, de nood om een rol te spelen,
de innerlijke dwang om tegemoet te komen aan de verwachtingen van anderen.
Daarin zijn we eigenlijk erg creatief.
Von Dürckheim wijst er op dat de hele westerse beschaving met zijn creativiteit en inventiviteit gestuwd wordt
daar de behoefte om zich te bewijzen en door de angst voor de dood.
We zouden heel wat soberder en dus stiller leven als de buurman blind en doof zou zijn.
Zo zegt een oude wijsheidsregel.
Als we mediteren worden we stil, we verstillen,
we houden op, niet alleen met storend handelen en spreken,
maar met alle handelen en zelfs ons lichaam is stil, verstild als een rots.

En ook ons denken verstilt door onze aandacht op het gebedswoord. John Main zegt dat deze stilte ruimte maakt voor creativiteit.
Juist, maar niet voor de creativiteit van de mens op zoek naar bevrediging, beveiliging en bevestiging.
Stilte maakt ruimte voor de creatieve geest van God, die we leren in ons aan het werk te laten.
En stilte maakt in ieder geval ook ruimte
voor de recreatieve geest van God, de herscheppende, de herstellende. En ik meen bij Kelsey, maar ook bij anderen gelezen te hebben,
dat als mediteren dreigt een activiteit te worden
die je blijkt nodig te hebben om je voor jezelf een identiteit te vormen, om je in eigen ogen als spiritueel te bevestigen,
erger nog, om dit te doen in de ogen van anderen, het niet slecht is ook deze activiteit even stil te leggen
tot je weer de uitnodiging hoort om de stilte in te trekken en in de eenzaamheid bij God te komen,
bij wie we ons niet hoeven te rechtvaardigen, noch te verontschuldigen, op wie we geen indruk moeten maken,
bij wie we geen rol moeten spelen
en die niets van ons verwacht behalve dan
dat we toch zouden beseffen dat Hij ons liefheeft en wij in staat zijn om anderen lief te hebben.
https://www.youtube.com/watch?v=NPBCbTZWnq0&ab_channel=Rousseau