Tekst en onderricht 23 maart 2021
STILTE: TIJD EN PLAATS VAN ONTMOETING
Stilte als sleutel tot het ervaren van goddelijke aanwezigheid.
23 maart 2021
Charles Vergeer (1947)
“Het goddelijke bevindt zich slechts in stilte, voorbij onze werkelijkheid.”
Inleiding:
Charles Vergeer doceert filosofie en ethiek aan de Fontys Hogescholen te Eindhoven en schreef al een aardig aantal lezenswaardige boeken. Daarnaast bespreekt hij ook regelmatig boeken voor het tijdschrift Filosofie.
Op het einde van zijn studies klassieke talen en filosofie promoveerde Charles Vergeer bij Cornelis Verhoeven met een studie over de Griekse presocratische filosoof Heraclites (ca 540-480). Daarna schreef hij tal van artikelen over filologie, filosofie en literatuur, o.a. over het werk van Arthur van Schendel, De Tachtigers en Friedrich Nietzsche. De laatste jaren ging zijn interesse vooral uit naar vroeg christelijke literatuur en in het bijzonder naar het Marcus-evangelie en de geschriften van Paulus. In deze studie onderneemt hij een zoektocht naar de evolutie van het christelijk geloof en het ontstaan van de Kerk.
In het boek De kunst van de stilte benadert hij stilte als een kostbaar goed dat vandaag zeldzaam geworden is. Maar wat betekent stilte wezenlijk voor de mens? In ieder geval is stilte meer dan afwezigheid van lawaai. Als mensen zwijgen betekent dat niet onmiddellijk dat ze stil zijn. Bovendien is echte stilte niet zomaar iets dat je kan ‘maken’, laat staan opleggen aan anderen. Het is een gebeuren dat de mens overkomt, waarvoor men wel kan leren ontvankelijk te worden door te luisteren, aandachtig aanwezig te zijn en ja, ook door te zwijgen.
Zijn interesse voor de Oudgriekse filosofie en voor het Nieuwe Testament komt zeker ook aan bod. Dat laatste als hij het einde van het Marcusevangelie bekijkt. De filosoof en analyticus wordt in het boek ook soms stil en gunt de lezen momenten van stille reflectie.
Onderricht 23 februari 2021
STILTE: TIJD EN PLAATS VAN ONTMOETING
Stilte als sleutel tot het ervaren van goddelijke aanwezigheid.
Laurence Freeman (London, 1951)
“Wat kunnen wij op spiritueel vlak ondernemen om te begrijpen wat geloven vandaag inhoudt en om dat inzicht ten dienste te stellen van de noden van onze tijd?” (Laurence FREEMAN, Ontwaken en zien)
Inleiding:
Laurence Freeman, geboren in Londen in 1951, liep school bij de benedictijnen en behaalde in Oxford een Masters Degree Engelse literatuur. Na enkele jaren professionele ervaring bij de Verenigde Naties, in de commerciële bankwereld en als journalist, trad hij in bij de benedictijnen in Ealing Abbey London, de abdij waar ook John Main monnik was. John Main, die hij reeds vele jaren kende, werd zijn spirituele leider. In 1975 assisteerde hij hem bij het oprichten van het eerste Christelijke meditatiecentrum in Londen. Eerder hadden ze samen een lekencentrum voor benedictijnse spiritualiteit gecreëerd. Samen vertrokken zij naar Canada om er, op uitnodiging van de aartsbisschop van Montreal, in 1977 een benedictijnengemeenschap te stichten met als doel de meditatie te onderrichten en te beoefenen. Van daaruit is de gemeenschap wereldwijd gaan groeien. Freeman studeerde in Canada ook theologie, legde er in 1979 zijn eeuwige geloften af en werd er een jaar later tot priester gewijd.
Onderricht 22 december 2020
STILTE: TIJD EN PLAATS VAN ONTMOETING
Stilte als sleutel tot het ervaren van goddelijke aanwezigheid.
22 december 2020 Anselm Grün
Inleiding:
In mijn bibliotheek staan er 10 boeken van Anselm Grün. In ben er zeker van dat er bij sommigen van jullie thuis meer dan 10 boeken te vinden zijn van deze benedictijnermonnik. Er zijn meer dan 200 boeken van Anselm Grün te verorberen. Ze zijn in 32 talen te lezen. Ook in het Tsjechisch. De directeur van de Tsjechische uitgeverij Karmelitánské Nakladatelství, P. Jan Fatka, stelde Grün voor dat publicist Jan Paulus en redacteur Jaroslav Sebek hem vragen zouden toesturen. Zo kwam het boek Nah und entfernt (Nabij en verwijderd) tot stand. Het werd uit het Duits vertaald door Francis Hijszeler en verscheen in 2004 bij Lannoo, Tielt en Ten Have, Kampen. Titel van deze Nederlandse uitgave: De stille weg. Een ontmoeting. Wellicht verkoopbaarder dan de oorspronkelijke
titel Nabij en verwijderd, maar wel wat ervan ‘verwijderd’. Het vierde
hoofdstuk van dit boek luidt: Ik wil geen veelschrijver worden. Lees even mee:
“Bij de eerste boeken werd ik aangemoedigd door mijn medebroeders. Na het vijfde boek vonden zij echter dat het nu wel genoeg was geweest. Daarna had ik steeds eigen impulsen. Ik had zin om een bepaald thema te behandelen. (…) Ik werd vooral beïnvloed door de geschriften van de vroege monniken. (…)
Kernthema’s zijn voor mij gebed en meditatie, de ervaring van de innerlijke ruimte van de stilte, waarin wij heel zijn en gaaf en waarin God zelf woont. Een ander thema is de omgang met onze gedachten en gevoelens, met onze schaduwkanten, met angsten en behoeften. Genezing is voor mij een belangrijk thema. Waar vind ik genezing voor mijn trauma’s? (…) Dit thema loopt nu al meer dan dertig jaar als een rode draad door mijn theologische en psychologische werk. Nu zou ik verlossing veeleer omschrijven als genezing en bevrijding.”
Stil voor God zitten is de titel van het vijfde hoofdstuk van het boek Nabij en verwijderd (De stille weg dus). Daarmee zijn we ‘nabij’ het thema van onze lezingen van dit werkjaar Stilte: tijd en plaats van ontmoeting. Stilte als sleutel tot het ervaren van goddelijke aanwezigheid. Die aanwezigheid die we ervaren als ‘nabij en verwijderd’.. Aan Anselm Grün wordt er de vraag gesteld: “Hoe kun je met God praten? Wat kun je tegen Hem zeggen en wat niet?” In zijn antwoord lezen we:
“De derde manier is voor mij: zwijgen bij God. Het is echter geen inhoudsloos zwijgen maar ik stel mijn ziel open voor God. Ik zoek evenwel niet naar woorden en vertrouw erop dat ten overstaan van God datgene in mij opkomt wat op dat moment belangrijk is. Dan komt er veel naar boven wat onbewust in mij leeft, en dat leg ik God voor.”
Test en Onderricht 26 januari 2020
STILTE: TIJD EN PLAATS VAN ONTMOETING
Stilte als sleutel tot het ervaren van goddelijke aanwezigheid.
De STILTE spreekt van God
Wie ingetogen wil bidden,
moet niet alleen letten op de plaats
maar ook op de tijd.
De tijd dat men geen taken te doen heeft,
is daarvoor het gunstigst en het meest geschikt.
Vooral wanneer de nachtrust
alles in diepe stilte dompelt,
welt het gebed ongedwongen en zuiver op.
Hoe vertrouw vol stijgt het gebed omhoog uit de nacht,
met God alleen als getuige en
met uw heilige engel die het overneemt
om het neer te leggen op het hemelaltaar.
Hoe welgevallig en schitterend ziet het er uit,
overtogen met de blos van bescheidenheid.
Lezing 22 septmeber 2020
STILTE: TIJD EN PLAATS VAN ONTMOETING
Stilte als sleutel tot het ervaren van goddelijke aanwezigheid.
De smaak van de stilte
Van Benedictus wordt gezegd dat hij woonde bij zichzelf.
Is het niet prachtig als je dit van een mens kunt zeggen?
Krijg je niet meteen zin om zo iemand te ontmoeten?
Deze woorden hebben in mij in ieder geval een verlangen gewekt, toen ik ze hoorde.
Ik wou dit thuis zijn bij mezelf leren, hoezeer het mij ook afschrok.
Sindsdien probeer ik elke dag tijd te maken om in stilte bij mezelf te zijn.
Al is het maar een half uur of tien minuten.
Het is een manier om voeling te krijgen en vooral ook te houden met jezelf en het wezenlijke,
in een maatschappij die aan alle kanten aan ons trekt.
Het vergt moed om in stilte bij jezelf te vertoeven.
Zelfkennis is dé weg naar mildheid, begrip en mededogen
ten opzichte van de mensen met wie we samenleven en werken.