HOMILIE NIEUWJAAR 2018

Als blijkt dat we niet in staat zijn
het juiste antwoord op een situatie te geven,
dan is dat niet het einde,
maar een nieuw begin.

Zusters en broeders,

Zomaar een zin uit een tekst die ik vorige week aan het lezen was – een essay van de Nederlandse theoloog Erik Borgman. Zomaar een zin, maar een zin die me vastgreep en bleef vasthouden. Waarom? Omdat er zo’n tegendraadse ervaring wordt in uitgedrukt, die op een dag als deze – nieuwjaarsdag – een uitdaging kan zijn, een kleine boodschap, een start.
Want is het niet ons aller levenservaring dat als situaties ons overvallen, als we daarin met onmacht, onkunde, verlorenheid, paniek, angst worstelen, we met een gevoel zitten van ‘dat is het einde’. ‘Hier kan ik niet verder’. ‘Hier houdt het op’.

Een illustratie die ik ook tijdens het lezen tegenkwam – nu het lezen van de krant, enkele weken geleden. Een brief in de krant van een moeder:
Onze zoon Leonardo is nu twee jaar. Hij heeft het syndroom van Down. Ik schrijf dit stukje met tegenzin, want ik wil onze zoon niet opvoeren om mijn punt te maken. Maar zolang hij niet voor zichzelf kan spreken, voel ik de verantwoordelijkheid het voor hem te doen. Toen we ontdekten dat onze zoon down zou hebben, stortte onze wereld in. Dat was het einde. Ik weet niet of het anders kan, er is een rouwperiode waarin je afscheid neemt van alles wat je verwachtte van het leven, van dit ene kind. Tegelijkertijd werden we geconfronteerd met iets fundamenteels: wie zegt dat het volgende kind wél ons perfecte plaatje invult?
Iedereen is vrij een keuze te maken, maar net dat komt onder druk te staan. Want er is een tweede deel aan het verhaal. Leonardo is gevoelig, intelligent, attent voor hoe wij ons voelen, vrolijk en ongelooflijk lief. Hij zal wat later stappen en praten dan andere kinderen, maar zijn wilskracht om ergens te geraken of te tonen wat hij wil, is voorbeeldig.
In een samenleving die altijd harder en complexer wordt, is hij een brok zachte eenvoud. Door de omstandigheden ken ik ondertussen veel andere ouders met kinderen met down. Dat ik nooit iemand van hen hoorde zeggen dat ze hun kind liever niet gehad hadden, wat betekent dat?
Dat wij collectief in een naïeve wereld gekatapulteerd werden vanaf de geboorte van onze kinderen? Of dat wij recht van spreken hebben, omdat we met onze kinderen samenleven en zien hoe zij de wereld ook mooier maken? Hoe weerbaar zijn we nog als we alle defecten eruit filteren, voordat onze kinderen geboren worden?
Tot zover de brief.
Dan is dat niet het einde, maar een nieuw begin?
Nieuwjaarsdag! Broeders en zusters, elk van ons weet dat we vandaag niet van nul opnieuw beginnen. We hebben al heel wat meegenomen over de grens van oud naar nieuw. Ook situaties die ons nu al vastzetten, die we met moeite meenemen, omdat het niet anders kan. Kan het dan nog een nieuw jaar worden?
De Kerk toont ons op deze nieuwjaarsdag een moeder met een kind: de Moeder Gods, Maria en Jezus. Begon ook dit verhaal niet met heel wat onmogelijkheden? Moedermaagd, Nazareth (kan daar iets goeds vandaan komen?), Jozef (hij dacht erover in stilte van haar te scheiden), Bethlehem (er was geen plaats voor hen in de herberg), engelen en herders, Herodes, de vlucht naar Egypte (banneling in een vreemd land). Ook de gedroomde, verwachte, geplande wereld van Maria en Jozef stortte in – afscheid nemen van alles wat je verwachtte van dit leven, van dit ene kind. Maar juist dat zo andere Kind – Kind van Godswege, dat onze wereld onderste boven zet – werd een nieuw begin. Ook nù – op deze nieuwjaarsdag. Het nieuwe behoort niet tot de maakbare wereld, is niet óns juiste antwoord, want dat is er niet. Het nieuwe komt van elders, onverwacht – een brok zachte eenvoud: Kind van Godswege - gevoelig, attent voor hoe wij ons voelen, ongelooflijk lief (God ís liefde) … en zijn wil om ergens te geraken – Ik ben niet gekomen om mijn eigen wil te doen, maar de wil van Hem die mij gezonden heeft. Jezus – dat zo andere kind – dat in ons leven wil geboren worden altijd opnieuw. Paus Franciscus zei nog in de kerstnacht: Moge dit gedenken van het goddelijk kind onze ogen openen om al het oppervlakkige, het onechte, het kwade, het voorbijgaande achter te laten en het wezenlijke, het echte, het goede en het blijvende te zien.
Jezus – een brok zacht eenvoud – Gods tederheid! Het antwoord dat van elders komt en dat een nieuw begin maakt ook nu middenin het leven zoals het is, zoals het al voorgegeven is op deze nieuwjaarsdag. Broeders en zusters, het juist antwoord – Jezus – God redt! Zalig Nieuwjaar! Amen!