Een paasboodschap in de corona-tijd

9-12 april 2020

Zusters, broeders,

Vandaag, op Witte Donderdag, begint wat in de Kerk het ‘Paastriduüm’ genoemd wordt,
de drie dagen die aan het Paasfeest voorafgaan:
Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag of Paaszaterdag.
Het zijn ook de laatste dagen van de Veertigdagentijd.
Met de Paaswake op Paaszaterdag eindigt de Veertigdagentijd en begint de Paastijd,
een Vijftigdagentijd: veertig dagen tot Hemelvaart (dit jaar 21 mei)
en dan nog tien dagen tot Pinksteren (dit jaar 31 mei, laatste dag van de meimaand).

We moeten de Goede Week ook ‘in ons kot’ vieren
en al wie dat effectief zal doen, zal dat wel doen in verbondenheid met vele anderen.
Wie thuis nog een zondagsmissaal(tje) heeft liggen
kan wellicht daarmee aan de slag.
En wie beschikt over een computer
of iets waarmee men via het internet ‘verbonden’ kan worden,
vindt vele tips en veel materiaal om een huisliturgie te verzorgen.
Alle bisdommen, Kerknet, Kerk&Leven, animatiediensten van de bisdommen,
bewegingen en spiritualiteitsgroepen hebben allemaal hun kraampje opgeslagen
op de digitale Goede Week markt, en dat is OK!
Ook geëngageerde leken en gewijde ambtsdragers nemen zelf initiatief
en zenden via e-mails hun bijdragen de internet-wereld in. Zeer goed.
Met deze paasboodschap doe ik dat ook.

Hoewel ik hiermee eigenlijk alleen doe wat ik anders ook zou doen:
een homilie verzorgen voor de Paaswake en het Paasfeest.

Ik kijk tijdens korte onderbrekingen wel eens naar Njam! TV, de kookzender van Studio 100.
Regelmatig hoor ik chefs zeggen dat het wel jammer is
dat we de gerechten en hun bereiding wel kunnen zien, maar niet kunnen ruiken.
Iets beleven op TV of iets ‘virtueel’ meemaken, interessant, leuk of ontspannend,
maar toch niet echt. Dat beseft iedereen.
Dus missen we de vieringen van de Goede Week, de echte vieringen…

Natuurlijk, zullen sommigen opmerken, kunnen we wel degelijk
ons rechtstreeks zonder bemiddeling van gemeenschappelijk ritueel
en individueel zonder bemiddeling van een gemeenschap in gebed tot God wenden.
Thuis naar de eucharistie op TV kijken of thuis een kaarsje branden
ter vervanging van de eucharistieviering in de zondagse parochiegemeenschap,
is al lang een ingeburgerde gewoonte bij velen,
een goede zaak voor wie echt niet anders kan,
een gemakkelijk alternatief voor anderen…
En natuurlijk kunnen we ons verbonden voelen vanop afstand.
Maar echte vriendschap beleef je niet alleen digitaal…
Samen mediteren, maar dan ook echt fysiek samen,
is wel een sterkere ervaring van verbondenheid en eenheid.
En Jezus leerde ons te bidden: ‘Onze Vader’, niet ‘mijn Vader’.
En verder kun je geen christen zijn op je eigen en daarom schrijft Bonhoeffer:
Niemand wordt een nieuw mens, tenzij dan in de gemeente, door het lichaam van Christus.
Wie op eigen gelegenheid een nieuw mens wil worden, blijft bij het oude.
Een nieuw mens worden betekent tot de gemeente toetreden.
Dat we onze gemeenschappelijke zondagsvieringen, meditatiemomenten,
samenkomsten moeten missen, is een jammerlijke zaak.

Deze tijd met zijn beperkende maatregelen laat ons – vooral met het heerlijke lenteweer –
toch de ervaring kennen van wat we het ‘paasverlangen’ mogen noemen,
het verlangen naar de uitbraak van nieuw leven.
We verlangen naar het einde van de coronacrisis.
Het ‘nieuwe leven’ dat dan zal uitbarsten
zal het doorbreken zijn van de huidige beperkingen.
Is het verlangen naar dat ‘nieuw leven’ eigenlijk geen verlangen naar het ‘oude leven’?
Wie nog een beetje liefde heeft overgehouden voor het zichtbare lichaam van Christus,
de Kerk, verlangt misschien ook naar het einde van de ‘kerkcrisis’
en naar een heropleving van geloof.
Maar is dat bij sommigen ook geen verlangen naar het ‘oude leven’,
zij het dan eventueel in andere vormen maar waardoor het nieuwe eigenlijk het oude is
en waardoor men het oude nieuw kan noemen.

Men is er nu al van overtuigd dat deze coronacrisis blijvende gevolgen zal hebben
en dat men niet meer zomaar terug zal kunnen overgaan naar de gewone orde van de dag.
En toch zal het wellicht een terugkeren zijn naar de oude orde van de dag,
want het is zeer de vraag of deze ingrijpende crisis
de mensen fundamenteel zal veranderen
en een radicale omme-keer, be-keer-ing zal teweegbrengen.
Niet dat ik de stille hoop koester dat er straks meer volk in de kerk zal te zien zijn.
Ik hoorde bij iemand al de vrees uitspreken dat velen misschien zullen afhaken.
Ik heb het over een ommekeer in de zin van een echt nieuw leven
vanuit een innerlijke stille revolutie…

Pasen is het feest van het nieuwe leven.
Hoewel gevierd in de lente, wordt met dat nieuwe leven
niet het telkens terugkerende openbloeien van de natuur bedoeld.
Dat kan hoogstens als een beeld dienen voor wat gebeurt
als we met Christus opstaan, verrijzen, ons met de nieuw mens bekleden.
En bovendien een zeer dubieus beeld.
Want ook het nieuwe leven dat in de lente zich laat zien,
zal weer onderworpen worden aan de cyclus van dood en leven.
Het nieuwe leven dat wij op het Paasfeest vieren
is een leven dat deze cyclus doorbreekt.
Het is niet het opnieuw tot leven komen van het oude.
Het is een totaal nieuw leven waarin de wetten van het oude leven,
het leven in deze wereld niet meer gelden, waarin men er bevrijd van is.
Dat drukt Paulus de Kolossenzen zo nadrukkelijk op het hart:
Als gij door uw sterven met Christus bevrijd zijt van de machten van de wereld,
waarom laat gij u dan verordeningen opleggen,
louter menselijke voorschriften en leringen,
als zoudt gij nog in die wereld leven?
Over welke machten heeft Paulus het?
Over welke verordeningen, voorschriften en leringen?
Het is de macht van de hebzucht, de machtszucht en de eerzucht
waardoor de rijken en de machtigen ook effectief macht hebben.
Het is de drang naar succes waardoor de succesrijken
aanbeden worden en ze hun opvattingen als dogma’s mogen ventileren.
Het is de lering dat alleen wie heeft, kent, kan, weet, presteert
enige waarde en betekenis heeft waardoor bij kinderen reeds op zeer jonge leeftijd
het verlangen naar ‘iemand worden’ gewekt wordt,
het zelfvertrouwen en de mystieke aanleg vernietigd wordt.
Het is de subtiele verordening om van ‘jezelf te zijn’ een prestatie te maken.
Het zijn de voorschriften van een samenleving
die in de ban van individualisme en van angst gehouden wordt.
Ja, angst is de grootste macht op aarde.
Het geloof is een verzet tegen angst,
angst waardoor ook de Kerk rijk en machtig is geworden,
angst voor de hel, angst voor de dood, angst voor God.,
een Kerk waarin het geloofsleven ook heel ‘werelds’ werd…
Als we met Christus opstaan en het nieuwe leven leiden,
dan zijn we niet meer van deze wereld, we zijn er vrij van,
we laten ons niet meer (ver)leiden door angst en zelfzucht,
door ons ego op zoek naar bevrediging, beveiliging en bevestiging.
En toch leven we natuurlijk in deze wereld.
Om met een paar zeer eenvoudige voorbeelden
dat ‘in maar niet van de wereld’ zijn te illustreren:
ook de christen moet eten,
maar hij/zij laat zich daarbij niet dicteren door ‘trends’;
ook de christen dient zich te kleden,
maar zal zich daarbij niet gedwongen voelen
om opvallend deftig of juist opvallend ondeftig uit de kleerkast te komen;
ook de christen mag wijn drinken
maar zal met de fles die hij ontkurkt niet de ogen van een ander willen uitsteken…
Zijn er dan geen normen of christelijke waarden die ons leven kleuren?
Ja. De liefde. De onvoorwaardelijke zorg voor het leven en het welzijn van anderen,
de eerbied en het respect voor de waardigheid van ieder mens,
de zorg en het respect voor de natuur en alle levende wezens,
de dienstbaarheid in alle stilte bewezen aan zieken, armen,
de strijd om een menswaardig bestaan voor alle mensen,
ook voor de vreemdeling in ons midden.
En het dankbaar genieten! En dat delend met anderen!
Broederlijk Delen is niet zomaar een ‘actie’. Het is een levenswijze,
kenmerkend voor het nieuwe leven.
En ons nieuwe leven is ook gekenmerkt door verbondenheid met God,
die ons tot het nieuwe leven roept en ons daartoe zijn Geest schenkt.
Het is een leven in navolging van Christus, niet in navolging van mijn eigen wil.

De Paaswake was/is vanouds de viering waarin nieuwe christenen gedoopt worden.
De liturgie van de Paaswake is nog altijd een ‘doopliturgie’.
De lichtliturgie maakte/maakt zo mooi duidelijk dat, als we Christus navolgen,
als we zoals Hem licht in de wereld zijn, de duisternis verdwijnt,
de oude wereld heeft afgedaan.
De woordliturgie met zijn vele lezingen was/is één grote doopcatechese.
De wijding van het doopwater ging/gaat de doopbeloften of de hernieuwing ervan vooraf.
En na deze greep/grijpt het doopsel plaats
of ter herinnering aan het doopsel de besprenkeling met doopwater.
In het doopsel met water wordt de oude mens ‘gedood’ en de nieuwe mens staat op.
Gedoopten werden/worden bekleed met een wit gewaad, symbool van het nieuwe leven.
Ze werden/worden gezalfd: ze ontvangen de gezindheid van Jezus, Gods geest.
Zo konden/kunnen zij en wij, het nieuwe leven leidend,
één zijn (communio) met het verrezen lichaam van Christus
en konden/kunnen zij en wij de communio ontvangen.
Ieder jaar opnieuw herdenken we de verrijzenis van Christus,
maar herdenken we ook ons opstaan uit het water van de doop,
vieren we het nieuwe leven waarmee we ons bekleed hebben en verder willen bekleden.
Dat drukken we uit in de hernieuwing van de doopbeloften.
In deze corono-Paasviering hebben we alle tijd om erbij stil te staan.

Mijn Paaswens: mogen we allen meer en meer het nieuwe leven leiden,
vrij, liefdevol, vredevol en vreugdevol.

Gods zegen voor jullie allen!
De kracht van zijn Leven en Liefde.

priester Dirk

HERNIEUWING VAN DE DOOPBELOFTEN:

Zuster, broeder, door het doopsel zijn wij toegetreden tot het volk van God:
mensen die hun streven naar bevrediging, beveiliging en bevestiging loslaten,
mensen die zich willen en durven verzetten tegen de macht van het kwaad,
tegen al wat vijandig is aan de liefde, aan de waarheid en de rechtvaardigheid,
mensen die zich willen en durven inzetten
om Gods droom voor de wereld waar te maken
en vrede, rechtvaardigheid, waarheid en vreugde willen bewerken in de wereld.

Wil je, levend in de vrijheid van Gods kinderen,
je bestaan grondvesten op de liefde, op Gods Geest,
en alles verwerpen wat mensen verdrukt,
wat mensen tot slaven maakt en beroofd van alle hoop?
Wil je, levend in eenheid met de verrezen Christus,
Hem navolgen, leven volgens het evangelie
en alles verwerpen wat onrecht en eigenliefde is?

Wil je, geleid door Gods Geest
die wij bij het doopsel ontvangen hebben,
alle angst en zelfzucht loslaten
en als Jezus, de Christus, licht in deze wereld zijn?

Geloof je in God,
die scheppende en bevrijdende liefde is,
die ons het leven geeft, ons roept tot een leven vol geluk,
en ons uitverkoren en geheiligd heeft om te delen in Zijn leven.

Geloof je in Jezus Christus, zijn enige Zoon,
in wie God zich aan ons en alle mensen geopenbaard heeft,
die getrouw aan zijn zending de kruisdood is gestorven,
maar die verrezen is en leeft in ons en in onze gemeenschap,
die ons oproept tot bekering en geloof, tot navolging,
tot een leven van dienstbaarheid.

Geloof je in de Heilige Geest die het nieuwe leven geeft,
en in de gemeenschap van de christenen,
in de vergeving van kwaad en zonde,
in de verrijzenis en het ware en eeuwige leven?